De oorsprong van de familie is niet terug te voeren tot één plek in Nederland. De reden hiervan is dat in de periode na 1600 meerdere inwoners van Nederland de naam Molendijk (of vervoegingen hiervan) aannamen. De naam zien we echter voornamelijk in het zuidelijk deel van Zuid-Holland. Meerdere redenen kunnen hiertoe bijgedragen hebben. Gedacht kan worden de aanwezigheid van vele dijken en molens in die regio. Het dragen van achternamen was in die regio ruim voor de invoering van burgerlijke stand normaal. Dit in tegenstelling tot andere delen van Nederland. De meeste leden van de families bleven wonen in de regio waar ze vandaag kwamen, behoudens een aantal die de grote stap namen en naar de Verenigde Staten van Amerika emigreerden.
Ridderkerk
Van de twee Ridderkerkse families [zie later] is de achternaam hoogst waarschijnlijk afkomstig van een straat of wijk in Ridderkerk genaamd “De Molendijk”. Deze naam staat vermeld in 1700 – als buurt – in het Lidmatenregister van de Hervormde Kerk van deze stad. Verder terug in de tijd vermeld de geschiedenis van Ridderkerk. In 1404 kwam het herstel van de Molendijk gereed en was de Oud-Reijerwaard herwonnen. Een dijkdoorbraak tijdens de Sint-Elisabethsvloed (1421) werd direct hersteld. De meeste Molendijk’en stammen van één van deze twee families. Een verwantschap tussen deze families is niet gevonden. Zie onder schilderij van Ridderkerk van Jan Jansz Potter (1584).
Voorne Putten
In 17e en 18e eeuw zien we de naam Meul(en)dijk veelvuldig in de diverse dorpen aldaar voorkomen. Ook hier zal de naam hoogst waarschijnlijk verbonden zijn aan de vele molens en dijken in die regio. De inwoners die deze naam droegen waren niet altijd aan elkaar verwant. Twee families komen we in de eeuwen erna en ook nu nog tegen. De leden van deze families droegen voornamelijk de de naam Meuldijk maar daarnaast kom je ook de namen Mooldijk, Meulendijk en Molendijk.
Overijssel
In de regio Denekamp / Ootmarssum komen we de naam Molendijk ook tegen. De reden hiervan is te verklaren uit het feit dat een erve bij Brecklenkamp (bij Denekamp) al in 1475 ‘Molendijck’ genoemd werd. ‘Dijk’ betekend hier vijver, waarin men vis hield. In deze regio veranderende men vaak van achternaam en zien we dat als men met een vrouw trouwde en bij haar op de boerderij ging wonen, men haar achternaam aannam. Dit veranderde pas met de invoering van de burgerlijke stand. Van één van de families wonen nog vele nakomelingen in die regio.
Gelderland
In de regio Vorden / Lochem zien we ook de naam zien we de naam Molendijk op diverse plekken verschijnen. De oorsprong van naam is voor deze regio nog niet geheel duidelijk. Ook in deze regio werd vaak de naam doorgeven via partners. Ook van één van deze families zien we nog steeds nakomelingen in deze regio.
Zeeland
In de 17e eeuw is in de omgeving van Schoondijke en Yzendijke ook een familie de naam Molendijk / Meulendijk gaan gebruiken. De meeste gebruikten na invoering van de burgerlijke stand de naam Meulendijk en een enkeling ging de naam Molendijk voeren. Vele leden van deze familie zijn in de 19e eeuw geëmigreerd naar de Verenigde Staten van Amerika. Nakomelingen van deze familie vinden we nog steeds in deze regio.
Brabant (‘n Peelfamilie)
In deze oostelijk deel van Brabant vinden we ook een grote familie, die we tegenkomen met vele vervoegingen van Meulendijk, zoals Meulendijck, Meulendijck, Meulendijcx. Enkele keren komen we in de archieven ook de naam Molendijk tegen in deze familie. Dit is echter zeer sporadisch en na invoering van de burgerlijke stand zijn er voor zover bekend geen nazaten die de naam Molendijk hanteerden. De eerste die de naam Meulendijcx droeg was Jan Jans Verbeeck alias Meulendijcx, die rond 1545 overleed en die afstamde van Willem van der Beke die rond 1320 geboren. Veel over deze familie is gepubliceerd door Th. H. Meulendijks. Om deze reden zal die familie hier verder zeer beperkt aandacht aan besteed worden, behoudens als bijvoorbeeld de naam Molendijk gehanteerd is geweest.
Verspreiding van de familie
Volgens het Nederlandse Repertorium van Familienamen, dat gebaseerd is op de volkstelling van 1947, waren er toen in 90 verschillende gemeenten 1121 personen die Molendijk heetten. Zuid-Holland herbergde verreweg de meesten, nl. 84% van het totaal, terwijl de grootste concentratie voorkwam: 467 of bijna de helft van de Molendijken in Zuid-Holland. De rest was grotendeels gevestigd in de omgeving en op de Zuid-Hollandse eilanden. De volgende tabel geeft de verdeling exact weer, evenals de verspreiding van een aantal vervoegingen van de naam.
Dat niet alleen Molendijk’en zich niet alleen over Nederland verspreid zijn blijkt uit onderzoek in de diverse bronnen in de USA. Zo zien we in de diverse staten van USA diverse vertakkingen. Als laatste is een enkeling geëmigreerd naar Australië en hebben tevens een aantal voor een bepaalde periode in het voormalig Nederlands Indië gewoond.
Indeling van de Families
Tijdens het onderzoek zijn de diverse families geïdentificeerd, die geen verwantschap hebben of dat deze nog niet is vastgesteld. Om goed onderscheid te maken is iedere familie voorzien van een aanvullende naam. Deze aanvullende naam is vaak geografische oorsprong van de betrokken familie. Als meerdere families dezelfde oorsprong hebben wordt er gebruik gemaakt van het Romeins cijfer als toevoeging. Om een overzicht te houden bij de grote families zijn deze opgedeeld in zogenaamde familietakken. De familietakken hebben een naamgeving die meestal gerelateerd aan de streek waar deze tak zich vestigde. Bij sommige families werd echter een andere type naamgeving gehanteerd voor de familietakken.